Oyuncaklar çocukların yaratıcı olmasını, karar verme yeteneğini, renk, şekil ve boyut gibi kavramları kavrayabilmesini, hayal kurma gücünün gelişmesini ve birçok becerileri kazanmasını destekler. Paylaşma, sabırlı olma ve işbirliği yapma gibi yetenekleri kazanmasında da büyük rolü vardır.

Oyuncak seçerken yaş grubuna göre oyuncaklar seçmek önemlidir. Oyuncağın çocuğun yeteneklerine ve ilgi alanına uygun olması gerekir. Motor becerileri, dil gelişimi ve yaşa uygun toplumsal gelişimi dikkate alınması gerekir.

Yeni doğan dönemi: Beşiklere asılan sesli, hareketli, renkli dönence tarzında oyuncaklar alınmalıdır.

2 ay: Bu yaş grubundaki bebeklerde yüze odaklanır, sesleri dinlemeye ve taklit etmeye eğilimlidir gülümseyebilir. Bu nedenle ses çıkaran, asılarak veya sallanarak kullanılabilecek oyuncaklar tercih edilmelidir.

3 ay: Bu yaş grubundakiler genellikle eşyalara uzanma ve yakalama çabası vardır, elinin kavrayabileceği uygun oyuncakları tutabilir. Bu yaş grubu oyuncakları ağzına götüreceğinden sert, köşeli veya sivri oyuncaklar olmamasına özen gösterilmelidir. Çıngırak bu aylardaki bebekler için uygun bir oyuncaktır.

5 ay: Bu aylardaki bebeklerin tutabileceği, sıkınca ses çıkaran, hışırtılı oyuncaklar ve çıngıraklar alınmalıdır.

6 ay: Bu aylarda nesnelere uzanabilir ve ağzına götürür. 6-12 ayları arasındaki bebekler tek elle sıkılınca ses çıkaran ve çıkardığı seste artış olan oyuncaklarla oynamaktan hoşlanır. Büyük nesneler, insan ve hayvan resimleri içeren bu aydan sonra önerilmektedir. 6. aydaki bebekler farklı dokulu oyuncaklar ile oynamaktan büyük keyif alırlar.

8-9 ay: Gözüküp kaybolan objelerden hoşlanırlar. Bir kabı kaldırınca altında başka bir nesneyi bulma veya ulaşma gibi ikili oyuncak kullanımı yeteneklerini destekler. Ayrıca iki parçalı oyuncaklar kavrama kabiliyetlerini çok iyi desteklemektedir. 8 ve 9. aylarında bebekler oyuncakları birbirine vurmayı, döndürmeyi, sıkmayı, itip-çekmeyi, açıp-kapamayı, basit düzenekleri çalıştırmayı, doldurup-boşaltmayı keşfederler ve bu tür oyuncaklarla oynamaktan hoşlanırlar.

12-17 ay: Bu dönemde ev bulunan eşyalara oldukça ilgi artar. Tahta kaşıklar, saklama kapları gibi tehlikeli olmayan eşyalar oyuncak olarak kullanılabilir. Resimli kitaplara ilgi başlar. Çocuğun doldurup boşaltabileceği oyuncaklar, iç içe geçebilen kuleler, çıngıraklar, müzikli oyuncaklar, sıkılınca ses çıkaran toplar, yüzebilen banyo oyuncakları, itme-çekme oyuncakları, üst üste dizilebilen oyuncaklar, neden-sonuç ilişkisini görebileceği basit oyuncaklar tercih edilebilir.

24 ay: 24 ay ve sonrasında taklit oyunları ve buna benzer oyuncaklar yeni beceriler kazanmak için çok uygundur. Objelerin yapılarına ilgileri artar. 2 yaş grubundaki çocuk özellikle bu dönemde inşa etmekten hoşlanır. Kendince üretebileceği bloklar, küpler, legolar, iç içe geçirebileceği oyuncaklar, 4-5 parçalı yapbozlar, evcilik oyuncakları ve elektrikli aletlerinin taklitleri tercih edilebilir.

3 yaş: Üç tekerlekli bisikleti kullanabilirler. Kalemi tutma becerisi gelişmiştir. 6 ve 12 parçalı yap-bozlar tamamlama becerisi gelişmiştir. Erişkin insanların gerçek hayatta kullandıkları eşyalardan oluşan setlerden (tamir seti, doktor seti, mutfak seti) çok hoşlanırlar.

4 yaş: 4 yaş grubundaki çocuk makas kullanabilir, basit insan resmi çizebilir. Açık alanlarda olmaktan keyif duyar. Bisiklet, sallanan at, pedallı araba, salıncak gibi dışarda kullanabileceği oyuncak türleridir.

5 yaş: Top oynamaktan hoşlanırlar. Bu yaşta çocuklar Sıra beklemeyi ve paylaşmayı öğrenirler. Okuma ve yazıya oldukça ilgi duylar. Rakam ve harf oyunlarını severler. İki tekerlekli bisiklet, akülü arabalar, trenler, yüzdürülebilen gemiler, top, kum ve su oyuncaklarına oldukça ilgi duyarlar.

6 yaş ve okul çağı: Grup olarak oynamayı çok sever. Yaşına uygun olan spor gereçleri, bisiklet, patenler ve top gibi oyuncakları tercih ederler. Okumaya yardımcı olan eğitici, görsel-işitsel setler, abaküs gibi eğitirken matematiksel zekâyı destek veren oyuncaklar ilgilerini çeker.

Montessori materyalleri, çocukların yaşlarına göre ayrılır. Çocukların gelişimini sağlamak için bu oyuncaklardan yararlanabilirsiniz. Küçük yaşlardaki çocukların geometrik şekillerden oluşan montessori oyuncakları, onların görsel algılarının gelişmesinde büyük rolü vardır. Çocukların sağlıklı gelişimi için üretilen bu materyaller, çocuklarınızın cinsiyetine göre tercihler de bulunmanıza imkân tanır. Montessori oyuncakları nelerdir araştırılarak satın alınabilir.

Montessori matematik oyuncakları, çocukların rakamları öğrenmesi ve ön matematik bilgisi edinmesine katkı da bulunur. Çocuğunuz okula başladığı zaman zorluk çekmesinin önüne geçmiş olursunuz. Farklı renkleriyle çocuklarınızın ilgisini çekecek olan montessori materyalleri farklı zorluk seviyelerine sahip olmasıyla da çocuklarınızın ilgisini çekebilir. Montessori duyu oyuncakları ile çocuğunuzun duygusal gelişimine de destek sağlayabilirsiniz. Çocuk ve bebekler için montessori materyalleri şu şekilde detaylandırılabilir;

Seçilen oyuncaklar çocuğun ilgi alanlarını destekler. İlgi alanına göre oyuncak türleri şu şekilde sıralanabilir;

Çocukların zekâ gelişimi dış etkenlere oldukça açıktır. Bu nedenle de zekâ gelişimi için ebeveynlerin yapabileceği birden fazla farklı uygulamalar bulunur. Bu uygulamalardan ilki çocuklar için oyuncak seçerken kurallara dikkat edilmelidir. Çocuk gelişimi açısından oyuncaklar hem kız çocukların hem de erkek çocukların oynayabileceği 10 farklı eğitici oyuncak türü;

Özellikle son zamanlarda ebeveynlerin kafasını kurcalayan; çocuklarda cinsiyetlerine uygun oyuncak seçimi nasıl olmalı? Ebeveynlerin kız veya erkek çocuklarına oyuncak seçiminde nelere dikkat etmelidirler? Soruları ile sık sık karşılaşılıyor. Bu durumda cinsiyete göre oyuncak çeşitleri göz önünde bulundurulmalıdır.

Çocuklar, genellikle gelişim düzeylerine göre belli etkinliklerde bulunmaktan ve belirli malzemelerle oynamaktan hoşlanmış olsalar da, bunları belirlemesinde, çocuğun yaşının, cinsiyetinin ve karakterinin etkileri büyük rol oynamaktadır. Örneğin: 1 ve 2 yaşlarındaki kız veya erkek olsun tüm çocuklar, yap-boz, bir araya getirme ve yapılandırma etkinliklerinden oynamaktan oldukça zevk alırlar. Fakat dördüncü yaştan itibaren, sadece erkek çocukları bir araya getirme ve yapılandırma materyallerine eğilim duyarlar. Kız çocuklarının ilgileri bu yaşlarda oyun hamuru, kil ve benzeri malzemelere daha çok ilgi duyarlar.

Çocuk büyüdükçe, ilgisinin yöneldiği materyallerde çeşitlenir. Fakat küçük yaşlarda bu gereçlerin miktarı daha azdır. Bununla birlikte tüm çocuklarda ortak olarak oynanan üç tür oyun gereçleri bulunmaktadır. Bu materyalleri şu şekilde sıralayabiliriz;

Bu üç tür oyuncak, okul öncesi çağında olan ve ilkokulun birinci ve ikinci sınıflarına giden çocukların, tüm oyun etkinlikleri genelinde ilgi görmektedir.

Özetlemiş olursak, erkek çocukların bir araya getirme ve yapılandırma, yap-boz gereçlerini sevdikleri, kız çocukların ise boya, çamur ve kil gibi, şekil verilebilen, anlatım içeriği olan malzemelerden hoşlandıkları söylenebilir. Kız ve erkek çocukları, iş olgunluğuna yap-boz, bir araya getirme ve yapılandırma materyalleri oynayarak ulaştıkları hâlde, bunlar sadece erkek çocukların sürekli oynamaktan zevk aldıkları oyuncak olarak kalır. Kız çocukları 3 ile 4 yaşından itibaren diğer oyun alanlarına eğilim duymaya başlar.

 

Çocuklar 2 yaşından sonra taklit ve karakter oyunları oynamaya başlar. Okul öncesi dönemde, bu tür oyunları daha çok geliştirip, süresini uzatırlar. Çizgi film kahramanları, süper kahramanlar gibi tanıdıkları karakterler ile özümseyerek küçük çocuklar kendi yaşama biçimlerine göre yeniden kurarlar ve geliştirdikleri bu yenidünyada bir kontrol duygusu yaşarlar. Taklit ve karakter hayal dünyalarında kim olmak istiyorlarsa onu olabilme şansı yakalarlar.

Kız çocuklar için Barbie bebekler, erkek çocuklar için action-man gibi oyuncak karakterlere olan ilgileri 5yaşından itibaren en yüksek seviyeye ulaşır. Bu kahraman oyuncaklar sayesinde, çocuğun hayalleri kişileştirilmiş olur. Neredeyse günün her saati sıkılmadan Barbie bebeklerle oynayan kız çocukları ve savaşçı rolündeki kahraman oyuncakları dövüştüren erkek çocuklarıyla çok sık karşılaşırız. Oynadıkları oyuncaklara roller vererek ve oynatarak çocuklar kendi hayal dünyalarını genişletmektedir. Diğer taraftan, oyun sırasında arkadaşını mağlup edebilmek için elinden gelenin en iyisini yapmaya çalıştıkça verimli bir öğrenme deneyimi yaşamaktadır.

 

Çocuklar için oyun yaşamı deneyimleyerek öğreneceği kapı, oyuncak ise bu kapının anahtarıdır. Oyuncak çocuğun yaşına ve gelişimine uygun seçildiğinde el becerilerini, yaratıcılığını, hafıza ve hayal gücünü büyük oranda destekler. Sağlıklı oyuncaklar nelerdir ? Sağlıklı oyuncak seçiminin en başında oyuncağın sağlam oluşu ve kolayca temizlenebilmesidir. Bebekler genellikle oyuncaklarını ağızlarına götürür. Bu nedenle oyuncakların hijyenine dikkat edilmesi gerekir. Oyun bitince oyuncaklar çocukların ulaşamadığı bir yerde kirli kutusuna koyulmalıdır. Hijyeni sağlandıktan sonra temiz oyuncakların konulacağı ayrı bir kutuya konulmalıdır.

Ebeveynler çocuklarına oyun bitikten sonra oyuncaklarını yerine koymalarını öğretmelidir. Yumuşak hayvan figürlü oyuncaklar ve bebeklerin yıkanmaya uygun olanları alınmalıdır. Bu şekil oyuncaklarda gözler, burun ve diğer ayrıntılar kopmayacak şekilde dikilmiş veya yapıştırılmış olmasına dikkat edilmelidir. Çocuğun bunları ağzına götürmesi durumunda bu şekil parçaların kopup nefes borusunu tıkayabilir.

Sağlıklı oyuncak seçimi yaparken öncelikle kanserojen madde içermemesi ve çocuğa zarar vermeyecek organik oyuncaklar tercih edilmelidir. Pazar tezgâhlarında üreticisi tanınmayan markasız oyuncaklar tercih edilmemelidir. Oyuncak almadan önce ürünün güvenliği standardı olup olmadığına dair içeriğine(etiketine) göz atılması ve üzerinde CE ibaresi olduğuna dikkat edilmesi yerinde olacaktır.